Ghana, ik ga je missen
Blijf op de hoogte en volg Inge
29 Februari 2016 | Ghana, Damongo
Ik had eigenlijk ingecalculeerd dat de bus ‘op zijn Afrikaans’ te laat zou komen en pas rond 6.00u in de morgen aan zou komen, wanneer het licht zou zijn. Ik had dus geen hotel geboekt. Helaas bleek deze bus toch heel snel en was er al om 4.00u, nog midden in de nacht dus! Gelukkig konden we de rest van de nacht bij familie van die vriend blijven en nog eventjes slapen. ’s Ochtends zijn we naar het hotel gegaan waar Roy en Moniek verbleven. De gids had hen wel wakker gemaakt, maar niet verteld dat ik er al was, dus dat was een leuke verrassing! In middag konden we de rest van de familie (mama, papa, Yvonne en Mart) ophalen van het vliegveld en kon opnieuw een lange reis beginnen, op naar Banko! In de avond kregen we hier een heerlijke kerstmaaltijd geserveerd. De vakantie was nu echt begonnen!
Dag 2
Een tour door Banko zorgde ervoor dat de familie het leven in een echt Afrikaans dorpje kon zien. De kraampjes waar fruit wordt verkocht, de onverharde weggetjes, onafgebouwde huizen, een heuse waterpomp, cacaobonen die liggen te drogen en kinderen die op straat spelen met grote messen. In de middag was het tijd voor de kookworkshop, waar we Fufu leerden maken. Hier werd ook meteen duidelijk waarom Ghanezen zoveel eten: het is hard werken om je eten klaar te maken!
Dag 3
Lake Bosumtwe, een meer in een oude krater gevormd door een meteorietinslag, was mooi om te zien. Helaas konden we echter niet ver over het meer kijken door de Harmattan, de Saharawind waar Ghana elk jaar een paar weken last van heeft. Gelukkig was het nog steeds heel fijn om aan het meer te liggen en heeft de rest er ook nog kunnen paardrijden.
Dag 4
Kumasi, de hoofdstad van de Ashanti-regio, was zeker een bezoekje waard. Nadat we een klein museum hadden bezocht waar we meer over de historie van de Ashanti-regio te weten kwamen, hebben we ook de grootste markt van West-Afrika bezocht. Vele straten vol met kraampjes met diverse spullen, vrijwel alles wat je nodig hebt, is daar te vinden. Ook een hoop oude, ingezamelde schoenen en kleding uit (onder andere) Nederland werd hier verkocht.
Dag 5
Een lange reis van Banko naar Damongo, het dorpje waar ik nu al drie maanden woon. Nu kon ik eindelijk mijn vertrouwde omgeving laten zien. Meteen merkten ze het orkest op dat elke dag om 16.00u bij ons in de buurt oefent. Toen ik vertelde dat ze de instrumenten pas hadden en eigenlijk niemand wist hoe ze moesten spelen, gingen Roy, Moniek en Mart meteen op pad om ze wat te helpen. In de avond was het tijd om Pito te drinken, het Ghanese bier dat ze hier zelf in de achtertuin brouwen.
Dag 6
Door middel van een rondleiding door het West Gonja Hospital kon ik laten zien waar ik de afgelopen weken zoveel tijd heb doorgebracht. In de middag gingen we door richting Mole, met van tevoren een korte stop in Larabanga bij de oudste moskee van Ghana. Helaas mochten we hier niet naar binnen, wat het toch een stuk minder interessant maakte.
Eenmaal in Mole konden we lekker zwemmen in het zwembad met uitzicht op het natuurgebied en rond half 4 vertrok onze safari. Met zijn allen boven op het dak van de jeep, hadden wij het beste uitzicht! Soms enigszins oncomfortabel, maar je moet er iets voor over hebben natuurlijk. De speurtocht naar olifanten kon beginnen. Eerst zagen we een olifantendrol, even later ook een enorme voetstap, om uiteindelijk de mooie olifanten te mogen aanschouwen. Ze stonden nog wat verdekt opgesteld in het bos, maar we konden wel mooi dichtbij komen! Even later zagen we zelfs nog een grotere groep olifanten.
Dag 7
’s Ochtends vroeg om 7.00u stond de volgende safari op het programma. Opnieuw klommen we op de jeep, dit keer wat comfortabeler met de kussens uit de jeep (goed idee mam!), om aan een nieuwe tocht te beginnen. We zagen allerlei dieren, van bavianen, allerlei antilopen tot verschillende vogels, maar geen olifanten. Tot we aan het einde naar een grote plas water gingen om krokodillen te zien. Terwijl we naar de krokodillen aan het kijken waren, kwamen daar ineens olifanten aan gelopen! Zij zochten wat verkoeling in het water. Dit keer hadden we dus perfect zicht op de olifanten.
In de middag was er nog een safari, maar omdat we de olifanten al zo goed gezien hadden, besloten we dit keer wat dieper het park in te gaan om te kijken of we daar andere dieren tegen zouden komen. Helaas was dit niet het geval, maar het was wel heel interessant om te zien hoe het er dieper in het park er uit ziet.
’s Avonds was het oudjaarsavond, om 00.00u hebben we daarom drie wensballonnen opgelaten, speciaal meegenomen door Mart.
Dag 8
Een lange reis terug richting het zuiden. Onderweg stopten we nog om de Kintampo-watervallen te zien, maar omdat het nieuwjaarsdag was, was het hier ontzettend druk! Blijkbaar komen een hoop Ghanezen hier het nieuwe jaar inluiden.
Vervolgens gingen we verder naar Nkoranza, hier sliepen we op een plek waar mentaal gehandicapte kinderen worden opgevangen.
Dag 9
Een bezoek aan Baobeng-Fiema monkey sanctuary zorgde ervoor dat we Mona-aapjes en Colobus-aapjes in de vrije natuur konden zien. De apen leven hier samen met de mensen. Er is zelfs een priester voor de apen, die er ook voor zorgt dat de apen na hun dood begraven worden zoals de mensen. In de middag leerde de rest van de familie pas echt kennis maken met het eten van de straat. Watje (rijst met bonen), fried plantain (gefrituurde bakbanaan) en fried yam werden met verschillend enthousiasme ontvangen.
Dag 10
Opnieuw een lange reisdag, van Nkoranza naar Beyin. Eenmaal in Beyin aangekomen, hadden we huisjes vlak aan het strand en waren we omgeven door palmbomen, geen slechte plek om te overnachten dus!
Dag 11
Met twee kano’s gingen we naar Nzulezu, ‘het dorp op palen’. Een bijzonder zicht om na een mooie reis over een rivier, uit te komen op een groot meer en op dat meer een dorp te zien verschijnen. Het dorp bestaat uit een lange straat met een hoop zijstraten, elke zijstraat is voor een familie. Als iemand trouwt en samen gaat wonen, bouwen zij een huis aan het einde van de zijstraat van de familie van de man.
Dag 12
Elmina Castle, een slavenkasteel vlakbij Cape Coast, is een indrukwekkende bezienswaardigheid. Hier zagen we waar de slaven moesten wachten, vrouwen gescheiden van mannen, om vervolgens door ‘the door of no return’ per boot naar allerlei delen van de wereld vervoerd te worden. Vanuit dit kasteel heeft ook Nederland een tijd slaven getransporteerd.
We overnachten in Cape Coast, direct aan het strand.
Dag 13
De dag begon met een wandeling over de hangbruggen tussen de boomtoppen van Kakum National Park. Daarna zijn we op bezoek geweest bij een kleine struisvogelboerderij en hebben we vlak voor de lunch krokodillen gezien en aangeraakt. Gelukkig zijn we niet opgegeten! In de middag konden we heerlijk zwemmen in de zee bij Cape Coast.
Dag 14
De rest van het gezin vertrok naar Accra om daar nog de laatste souvenirs te kopen en op het vliegtuig te stappen.
Voor mij was het tijd om terug te keren naar Damongo. Om 3.30u in de ochtend werd ik door onze gids en chauffeur op het busstation afgezet voor de start van mijn lange reis. Van Cape Coast naar Kumasi en vervolgens naar Tamale. Na onderweg ook nog stukken te hebben gehad, kwam ik uiteindelijk om 19.00u in Tamale aan, een lange reis! Gelukkig kon ik de avond afsluiten met pizza en cocktails bij Chuck’s, om de volgende ochtend terug naar Damongo te gaan.
Mijn laatste zeven weken in Damongo hadden hoge pieken en diepe dalen. Meteen op de dag dat ik terugkwam, was het afscheidsfeest van Daniëlle, die vijf dagen later zou vertrekken. Super leuk om op die manier iedereen weer te zien na twee weken!
Inmiddels waren er ook twee Ghanese geneeskundestudenten gearriveerd om stage te lopen in het West Gonja Hospital.
Na mijn vakantie stond ik nog één week op de kinderafdeling. Omdat het daar wat overbevolkt was (een van de geneeskundestudenten en een phycisian assistant stonden ook op die afdeling), ben ik vervroegd naar de spoedeisende hulp gewisseld. Mijn laatste zes weken heb ik daar doorgebracht. De spoedeisende hulp bracht meteen een ander ritme. In plaats van alleen overdag te werken, was ik nu 24 uur per dag beschikbaar. Dit hield in dat ik ’s ochtends visite liep over de afdeling, hier zag ik met name patiënten die ’s nachts binnen waren gebracht en patiënten die de vorige dag te ziek waren om overgeplaatst te worden naar een andere afdeling. Vervolgens kwam ik rond 13.00-14.00u terug om labuitslagen te bekijken en eventuele nieuwe patiënten te zien, rond 18.00-19.00u ging ik opnieuw terug, omdat rond die tijd vaak een hoop nieuwe patiënten kwamen omdat de OPD rond die tijd dicht ging. Verder was ik altijd bereikbaar. Mijn dagen waren hierdoor onvoorspelbaar, soms zat ik tot 22.00-23.00u ’s avonds in het ziekenhuis, maar op andere dagen was er maar weinig te doen. Hier overleden helaas ook voor het eerst patiënten die ik zelf behandelde. Twee nachten op een rij was het raak, maar hier kwam ik dan de volgende dag pas achter. Op de derde dag werd ik overdag gebeld om naar de spoed te komen. Toen ik daar aan kwam lag daar een tienermeisje naar adem te happen, 15 minuten later was ze overleden. Vervolgens werd door de verpleegkundigen naar mij gekeken. Dit was de eerste keer dat ik zelf de dood zou vaststellen bij een patiënt. Het is gek om dan je stethoscoop op de borstkas te leggen en níet de vertrouwde harttonen en ademgeruisen te horen. De verpleegkundigen waren totaal niet onder de indruk van het overlijden van dit jonge meisje, maar ik kreeg tranen in mijn ogen.
Op dit soort momenten ben je heel blij dat je vrienden hebt gemaakt die je altijd kunt bellen en die voor je klaar staan wanneer dat nodig is.
Een ander lastig moment was toen ik met koorts op bed lag. Het was 00.00u en ik werd gebeld door de spoedeisende hulp. Of ik naar het ziekenhuis kon komen, de patiënt die ik die ochtend had gezien ging hard achteruit, de dienstdoende arts was niet bereikbaar. Wat doe je dan? Je kunt de patiënt niet dood laten gaan omdat jij toevallig ziek bent. Dus heb ik toch maar mijn kleren aangetrokken en ben ik naar het ziekenhuis gelopen.
Een keer ben ik ook met een outreach programma mee geweest. De Public Health afdeling van het ziekenhuis bezoekt op de motor een aantal dorpjes in de regio elke maand. Hier wachten een hele hoop moeders met kinderen tot vijf jaar onder een boom. De kinderen worden gewogen (met een soort vleeshaak die aan een tak hangt) om te zien of ze geen onder- of overgewicht hebben en dit wordt uitgezet in een groeicurve. Vervolgens wordt gekeken welke kinderen vaccinaties nodig hebben en deze worden meteen gegeven. Uiteraard wordt ook alles goed geregistreerd. Ik was mee naar het dorpje Sori no.1. Een dorpje waar relatief veel moeders met kinderen voor de maandelijkse controle komen.
Heel interessant om te zien! Een soort GGD, maar dan onder een mangoboom!
In januari is Lieke nog bij mij langs geweest. Dit is een meisje dat vrijwilligerswerk deed in Banko, die ik heb ontmoet tijdens de vakantie. Zij wilde graag ook wat van het noorden zien. Gedurende de week dat zij er was zijn we een aantal keer naar Mole geweest om olifanten te zien en te zwemmen (door de onregelmatige tijden op de spoed kon dit makkelijk) en in het weekend zijn we naar Wa gegaan, een stad in Upper West. Eigenlijk wilden we hier nijlpaarden gaan zien, maar toen we daar aan kwamen, bleek dit op dat moment niet mogelijk. Wel zijn we nog naar het paleis van de chief geweest (dat veel weg had van de moskee van Larabanga) en hebben we een stuk van Wa gezien.
De overige zondagen ging ik naar Mole, soms met vrienden, soms alleen. Even weg uit het alledaagse leven van Damongo en lekker frietjes eten. Uiteraard bleek ook hier hoe corrupt Ghana eigenlijk is. De Ghanezen mochten elke keer gratis naar binnen, als de blanken wel zouden betalen, iets wat je in Nederland niet voor mogelijk zou houden!
Tijdens een van mijn laatste weken heb ik ook nog bloed gedoneerd. Hier zie je pas echt direct dat het doneren van bloed levens kan redden. Ondanks het systeem waarbij familieleden van een patiënt bloed moeten doneren wil hij bloed ontvangen, komen ze toch altijd bloed tekort (als er geen familie is, of als het bloed al gegeven is maar de familie vervolgens weigert te doneren).
In mijn op een na laatste week werd ik opnieuw ziek. In eerste instantie leek het gewoon een griepje met koorts, weinig eetlust en algeheel niet lekker zijn, maar op de tweede dag besloot ik toch maar naar het lab te gaan om me te laten testen op malaria. En ja hoor, het was raak. Geen ‘gewoon’ griepje dus, maar ‘gewoon’ malaria. Ondanks de profylaxe die ik trouw iedere week slikte. Ik behandelde mezelf met de meest gebruikte antimalariatabletten (artemether/lumefantrine) en ging weer terug naar bed. Helaas ging ik me alleen maar slechter voelen met deze tabletten! Ik werd ontzettend misselijk en kon moeilijk op mijn benen blijven staan. De dokters kwamen af en toe op bezoek en ook mijn vrienden kwamen trouw langs.
Normaal duurt de behandeling van malaria maar drie dagen, maar op de derde dag bleef ik koortspieken houden. Dat was niet goed! Het werd tijd voor zwaarder geschut. Ik liet een infuus aanbrengen en kreeg om de twaalf uur medicatie (artesunate) via die lijn. Omdat ik niet opgenomen wilde worden in het ziekenhuis, kreeg ik de verpleegkundigen zover om het toe te dienen op de spoedeisende hulp, waarna ik terug naar mijn eigen bed kon. Meteen na de eerste gift voelde ik me al een stuk beter! De koortspieken waren over en ik was niet meer misselijk. Ik werd alleen wat duizelig na het toedienen.
Dit was mijn laatste weekend in Damongo en ik had eigenlijk met vrienden gepland om naar Mole te gaan, kon dit nu niet doorgaan? Jawel! Op de terugweg van het ziekenhuis na mijn laatste keer medicatie via het infuus kwam ik een dokter tegen, die me verzekerde dat ik niet de hele tijd op bed moest liggen en er beter even tussenuit kon naar Mole. Dat trok me over de streep. Achterop een motor (zelf rijden met die duizeligheid ging niet) en iemand anders op mijn motor (bijzonder, want normaal liet ik niemand anders mijn motor besturen!). Gelukkig heb ik op die manier mijn tijd in Damongo toch nog goed af kunnen sluiten!
Vervolgens moest ik nog wel drie dagen medicijnen slikken (artesunate/amodiaquine dit keer). Ik voelde me goed genoeg om ’s ochtends wel de visite te doen op de spoed, maar daarna ging ik elke keer naar huis vanwege de duizeligheid die op kwam zetten, duidelijk bijwerkingen van de medicijnen dus.
Het krijgen van malaria is natuurlijk niet leuk, maar zoals de mensen hier zeggen: nu weet je tenminste waar je je patiënten voor behandelt.
Vlak voor ik vertrok uit Damongo was ik ook nog jarig. De dag ervoor had ik samen met Roselyn een heerlijke Nederlandse appeltaart gebakken (Roselyn wilde wel eens zien hoe ik dat deed), zodat ik op mijn verjaardag lekker taart kon eten met mijn vrienden. In de avond was mijn afscheids/verjaardagsfeest. Gelukkig voelde ik me inmiddels een heel stuk beter en was ik niet duizelig meer! Het was nog een heel geregeld: drank en vlees inkopen samen met dr. Tony (want die heeft een auto), de muziekinstallatie werd door een aantal vrienden bij dr. Tony opgehaald en naar mijn huis gebracht, alle meubels aan kant. De muziek kwam van Kabiru, een van mijn beste vrienden hier en de persoon met de meest uitgebreide collectie Ghanese muziek (ironisch genoeg komt hij zelf uit Nigeria). Ghanese muziek is een must wil je de Ghanezen laten dansen. In de loop van de week had ik ook zoveel mogelijk mensen uitgenodigd waar ik in de afgelopen weken mee had samengewerkt. ’s Avonds was het een knalfeest! Als kers op de taart had ik net voor het feest de verkoop van de motor rond, een hele opluchting.
Daarna was het alleen nog inpakken van al mijn spullen, nog een laatste keer gedag zeggen tegen mijn vrienden en in de auto naar Tamale stappen. Kabiru, Awaisu, Franklin en Michael waren er om mij uit te zwaaien. Jeffrie en Shakuru gingen nog met de auto mee om later gedag te zeggen. Vervolgens ging ik met de nachtbus van Tamale naar Accra, om in Accra nog een nacht door te brengen en op het vliegtuig naar Namibië te stappen. Op naar het volgende avontuur! Maar wat zal ik mijn tijd hier in Ghana en mijn vrienden missen.
Het is makkelijk om uit Nederland te vertrekken, in de wetenschap over zes maanden weer terug te komen. Het is veel moeilijker om uit Ghana te vertrekken, waar ik een leven op heb gebouwd, waarvan ik niet weet of ik er ooit nog iets van terug ga zien.
-
06 Maart 2016 - 22:21
Lenie V Merkhoven:
Och Inge toch, ik heb met je te doen. Komt wel effe binnen hoor die laatste regels van je verslag.
Gelukkig heb je er een prachtige tijd gehad ondanks dat je zelf ziek werd. Ik zie in jou we een arts zonder grenzen -
06 Maart 2016 - 22:38
Jozien:
Inge, wat een verhaal, wat een verslag, ik ben er stil van, indrukwekkend geschreven en mooie verhalen. Ook ik lees in de laatste regels de voldoening, plezier en vele leermomenten die je tijdens de stage hebt ervaren. De mooie mensen welke op je pad zijn gekomen, de ontwikkeling bij jezelf, als mens, als persoon, als arts.ik wens je alle goeds, een mooie, goede terug reis, een welkom thuis in Nederland en dat de goede herinnering de ervaringen en gebeurtenissen leven houden. Alle goeds!! -
07 Maart 2016 - 09:18
Sjanny:
Een hele mooie ervaring, nog een mooie tijd en een goede terugreis -
21 Mei 2016 - 22:50
Frans Van Den Berk Te Voet Te Veld:
Inge,
Na onze kennismaking vandaag bij Christ van Iersel zag ik nu je verslag.
Na het lezen ervan denk ik dat we een erg goed doel gekozen hebben voor onze wandeltocht.
Tot 26 december en veel succes verder. -
22 Mei 2016 - 10:06
Christ Van Iersel (Te Voet Te Veld):
Leuk om zo iets meer van jou te weten te komen. Toch nogal wat voor je kiezen gehad! En ook om te lezen dat de familie die op bezoek kwam ook een beetje ken. Ik heb er alle vertrouwen in dat Te Voet Te Veld een goede beslissing heeft gemaakt om voor Mustangh Foundation te kiezen. Dus iedereen die jou kent wandelt 2e kerstdag mee, hoogstwaarschijnlijk vanuit Biezenmortel. We houden contact. Groetjes Christ -
22 Mei 2016 - 16:39
Berna Verhoeven:
Ik hoor ook bij de werkgroep Te Voet Te Veld maar kon zaterdag niet bij de bijeenkomst zijn. Heb jouw verslag gelezen en heb veel respect ervoor dat je dit gedaan hebt en ben er van overtuigd dat ons doel hiemee een goede bestemming heeft. Alle succes gewenst en tot 26 december. Vriendelijke groet Berna Verhoeven
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley